Um farflug gæsa

Ég hef lengi haft áhuga á fuglum og öllu er viðkemur þeim sem og öðrum dýrum þó ég sé stundum hálf fúll út í köttinn eða þannig.       En hvað um það.  Ég var ekki byrjaður að blogga í vor þegar farfuglarnir voru að streyma til landsins en þá hefði þessi pæling passað betur við en núna.

Ég hef oft sagt að við sem búum á höfuðborgarsvæðinu þekkjum ekki þá tilfinningu sem landsbyggðarfólkið þekkir þegar farfuglarnir eru að koma til landsins á vorin. Þar er eins og allt vakni til lífsins.  Oft hef ég ekið austur fyrir fjall til að upplifa þessa tilfinningu á vorin en sleppti því að vísu í vor.  Það kemur annað vor.  Þegar ég var yngri þá fannst mér líka alltaf mikill söknuður á haustin þegar fuglarnir voru að yfirgefa landið. Það var eins og landið sofnaði hægt og rólega.

En af hverju leggjast fuglar í farflug? 

Oft hef ég velt því fyrir mér afhverju fuglar leggi í langt farflug á hverju vori norður á bóginn.  Auðvitað vitum við að þessir fuglar sem koma að vori og fara að hausti, gætu ekki lifað af veturinn hér á landi en fuglar ferðast víðar um heiminn án þess að þurfa að flýja kulda.  Fyrir nokkrum árum las ég grein um farflug fugla (gæsa) í Bandaríkjunum.  Þar kom fram að fuglarnir ferðuðust nánast stanslaust dag og nótt þangað til að þeir náðu á áfangastað. Á meðan á ferðinni stóð þá borðuðu þeir jafnvel yfir hánóttina þó aldimmt væri. 

En hvað ætli valdi því að fuglar, jafnt stórir sem litlir, fljúgi langar leiðir til varpstöðva? Til dæmis frá Evrópu til Íslands á hverju ári?  Margæsin fer enn lengra.   http://www.wwt.org.uk/supergoose/Maps.asp

Af hverju halda þessir fuglar sig ekki bara til á vetrarstöðvunum allt árið um kring?  Gæsin gæti dvalið  á Bretlandseyjum allan ársins hring í stað þess að eyða orkunni í langt og áhættusamt flug?  Tala nú ekki um litlu fuglanna sem verða að fljúga í einum áfanga yfir hafið.

Er möguleiki að þessar fuglategundir hafi í upphafi (fyrir langa löngu) flogið norður í fæðuleit þegar þrengja tók að þeim suður frá?

Við vitum að ungir fuglar fylgja foreldrum sínum suður á bóginn á hverju hausti og svo aftur til baka næsta vor. Kannski má segja að þar sé skýringin komin. En samt ekki alveg.

Ég held að hin skýringin sé að fuglar vilji færa sig norðar eftir því sem birtan færist norðar. (Kannski vissu allir þetta nema ég).  Fuglinn er öruggari að koma upp ungum í birtu en í myrkri.  Það er bjart allan sólarhringinn norðan við heimskautabaug yfir sumartímann.  Krían er t.d. alltaf stödd þar sem sumarið er og eltir sumarið árið um kring.  Um leið og Spóinn er búin að koma upp ungunum sínum þá er nánast blásið til brottfarar suður á bóginn jafnvel þótt mikið sé eftir af sumrinu hér á landi.   

Oft þegar fuglar eru að leggja í hafið þá hefur það komið fyrir að þeir komi til baka og fresta brottför ef vindátt er ekki hagstæð.    Ég hitti mann frá Skotlandi í fyrra sem sagði mér að fuglinn ætti það til á vorin að fara í prufuflug út frá Skosku eyjunum áður en hann legði af stað norður á bóginn.  Gæsir frá Íslandi dvelja oft við Loch Ness vatnið í Skotlandi yfir vetrartímann.  http://www.lochness.co.uk/livecam/

Einnig hef ég heyrt að fuglapör komi á undan geldfuglum og ungfuglum hingað til lands?  Ætli geldfuglinn nenni af stað strax? Svo er ungfuglinn er trúlega á fullu að para sig á vetrarstöðvunum áður en hann leggur af stað yfir hafið.  Þetta kemur sér að vísu vel fyrir pöruðu fuglanna og kemur einnig í veg fyrir samkeppni um þá litlu fæðu sem er í boði svona snemma á vorin á sumarstöðvunum. 

Því held ég að fuglinn velji að verpa og ala unga sína í sem mestri birtu og hægt er og hana er að fá hér norður frá.

Tek fram að þetta eru bara mínar vangaveltur og gaman að spá í þetta.